S t u d e n t S c i e n t i f i c C r e a t i v i t y J o u r n a l ( S S C J )
V o l . 1 , N o . 1 J a n u a r i 2 0 2 3
e - I S S N : 2 9 8 5 - 3 7 5 3 ; p - I S S N : 2 9 8 5 - 3 7 6 1 , H a l 2 9 0 - 2 9 5
R ec ei ved N o ve mber 30, 20 22; R ev is ed D es e mber 3 1, 2022 ; J anu ar i 31, 202 3
* Siti Ra h ima h I khsa ni , i ma h goju ka i@ gm a il. c om
Ka ra kteris ti k Pembel aja ra n Tema ti k Ya ng I dea l Pa da Seko l a h Da sa r
Si ti Rahi ma h Ikhsa ni
1
, Ar r um T angaw uni s ma
2
, Ati ka Shol e ha
3
, Put r a Di vanka
4
,
De de Indr a Se ti abudi
5
1 ,2 ,3 ,4 ,5
Inst i t ut Aga m a Isla m A z - Za yt un Indone sia
E m ail : im ah g ojuk ai@ g m ai l. c om
1
, arr um t an g aw u nism a 30 @ gm ai l. c om
2
, H um o ri satik a 3 29@ gm ail. c o m
3
,
alm ad a ni put ra 0 5@ gm ail. c om
4
, de de @ iai - al zay t u n. ac . i d
5
A bst rac t
The mat i c l e arni ng i n e leme nt ary sc hool s has sev eral spe ci al c harac te ri st ics t hat di sti ngui sh
i t f rom ot he r l e arni ng approac he s. C hi l dre n of sc hool age / 6 - 12 y e ars are cal l e d sc hool age,
be c ause c hi l dre n have f i ni she d ki nde rgart e n as a re al pre par at ory i nst i t uti on. It i s c al le d t he
ri pe pe ri od f or le arni ng, be c ause t he c hi l d has t ri ed t o ac hi eve somet hi ng, but t he act i vi t y of
pl ay i ng deve l opme nt i s onl y ai me d at ge tt i ng ple asure w he n doi ng t he ac t iv i ty i t sel f. It i s
c al le d a mat ure pe ri od for sc hoo l, bec ause c hi l dre n al re ady w ant ne w abi l i t ie s, w hi c h c an
be provi de d by sc hool s (N asut i on N oe hi, 1993: 44).
Ac c ordi ng t o Bane tt, et al ., t he c haract e ri st ic s of e le me nt ary sc hool age c hi l dre n are as
f ol l ow s. (1) The y are natural l y c uri ous and i nt e rest e d i n t he w orl d around t he m. (2 ) Enj oy s
pl ay i ng and pref e rs t o hav e f un. (3) Li k e s t o organi ze hi mse l f t o handle thi ngs, ex pl ore a
si t uat i on and t ry new v ent ure s. (4) usual l y t hri l led and driv e n t o e xc el bec ause t hey do not
l i ke t o ex pe rie nc e di ssat i sf ac t i on an d rej ec t f ai l ures. (5 ) Le arn ef f ec t ive l y whe n sat i sf ie d w i th
t he si t uat i on t hat oc c urs. (6 ) Le arni ng by w ork i ng, obse rv i ng, t ak i ng i ni t i ati v e and t e ac hi ng
ot he r c hi l dre n (Mul y ani Sumant ri & N ana Sy aodih, 2000: 12).
K ey w ords: C harac t eri st ic s of The mat ic Le a rni ng
AB ST RAK
Pe m be l aj a ra n te m at i k di se kola h d a s a r m em il i ki be be ra pa k a ra kt e ri st i k khusus ya ng
m e m be da ka nnya de nga n pe nde kat a n pem be laj a ra n la i n. Ana k usia se kol a h / 6 - 12 t a hun
di se but m a sa se kola h, kare na a na k suda h m e na mat ka n ta ma n ka na k - ka na k se ba ga i l e m ba ga
pe rsi a pa n be r se kola h yang se be na rnya . Di se but m a sa ma t a ng unt uk be laj a r, Ka re na a na k
suda h be rusa ha unt uk menc a pa i se sua t u, t e ta pi, perke m ba nga n a kti vi t a s be rm a i n ya ng ha nya
be rt uj ua n unt uk m e n dapa t ka n ke se na nga n pa da wa kt u m e l a kuka n a kti vi t a s i t u se ndi ri.
Di se but ma sa m at a ng untuk se kola h, ka re na a na k suda h me ngi ngi nk a n kecaka pa n - ke ca ka pa n
ba ru, ya ng da pa t di be ri kan ole h se kol a h (Na sut i on Noe hi, 1993: 44).
M e nurut Ba net t, dkk., ka ra kte ri st i k a n a k usia SD, a nt a ra la i n se ba ga i be ri kut. (1) M e re ka
se ca ra a l am ia h m e mi l i ki ra sa i ngi n ta hu ya ng kua t d a n te rt a ri k a ka n duni a s e ki t a r ya ng
m e nge l i l i ngi di ri me re ka se ndi ri. (2) Se na ng be rm a i n da n le bi h suka be rge m bi ra . (3) Suka
m e nga t ur di ri nya unt uk m e na n ga ni be rba ga i ha l, m e nge kspl ora si sua t u si tua si da n me nc oba
usa ha - usa ha ba ru . (4) bi a sa nya te rge t a r pe r a sa a nnya da n t e rdorong u nt uk be rpre st a si
se ba ga i ma na me re ka tida k suka me nga l am i ke t i da kpua sa n da n m enol a k ke ga ga l a n -
ke ga ga l a n. (5) Be laj a r se ca ra e fe kt i f ke t i ka m e ra sa pua s de nga n si t ua s i ya ng t e rj a di. (6)
B e laj a r de nga n c a ra be ke rj a, me ngobse rva si , be ri n i si at i f da n me nga j a r ana k - a na k l a i nnya
(M ul ya ni Sum a nt ri & Nana Sya odi h, 2000: 12).
Ka t a kunc i : Ka ra kte ri st ik Pe m be laj a ra n Te ma ti k
Kar ak t er i st i k Pe mb el aj ar an T e mat i k Yan g I de al Pa d a Sek ol a h Das ar
2 91 SS C J - V O L UM E 1 , NO . 1, JA NUA RI 2 0 2 3
P E NDAH UL UAN
Ka ra kt e r i st i k a na k SD t e rl et a k pa da pe rke m banga n y a ng be rsi fa t hol ist i k a t a u
t e rpa du. Pe rke m ba nga n fi si k t i da k bi sa di pisa hka n de nga n pe rke m ba nga n m e nta l, sosia l da n
e m osi ona l. Aspe k pe rke m ba nga n te rse but sal ing be rka it a n da n a ka n te rpa du de nga n
pe nga l a ma n ke hi dup a n da n l i ngkunga n. Pe rke mba nga n a na k SD da pa t di l i ha t da ri ti ga
di m e n si, ya i t u di m e nsi sosi a l - em osi ona l da n di m ensi pe rke m ba nnga n ba hasa da n kogni si.
Pe rke m ba nga n f i si k a nak usi a SD m e ma ng t i da k se pe sat pe rt um buha n yang t e rj a di
pa da usia l i ma t a hun se be l um nya . Aka n te ta pi ke ma m pua n a na k da lam m e nge nda li ka n
t ubuhnya da n kem a m puan duduk se rta me rta b e rada da la m suat u pe ri ode ya ng re l at i ve la ma
m e rupa ka n ci ri pe rkem banga n fi si k a na k usia se kol a h dasa r.
Ka ra kt e ri st i k a na k SD t e rl et a k pa da pe rke m banga n ya ng be rsi fa t hol ist i k a t a u
t e rpa du. Pe rke m ba nga n fi si k t i da k bi sa di pisa hka n d e nga n pe rke m ba nga n m e nta l, sosia l da n
e m osi ona l. Aspe k pe rke m ba nga n te rse but sal ing be rka it a n da n a ka n te rpa du de nga n
pe nga l a ma n ke hi dupa n da n l i ngkunga n. Pe rke mba nga n a na k SD da p a t di l i h a t da ri ti ga
di m e nsi, ya i t u dim e nsi sosi a l - em osi ona l da n dime nsi pe rk e m ba nga n ba hasa da n kogn i si.
Pe rke m ba nga n fi si k a na k usia SD me ma ng t i da k se pe sa t pe rt um buha n ya ng te rj a di pa da usia
l i m a ta hun se bel um nya . Aka n te ta pi ke ma m pua n a na k dal a m me nge n da l i ka n t ubuhnya da n
ke m am pua n duduk se rt a me rt a b e ra da da la m suat u pe ri ode y a ng re l at i ve l a ma m e rupa kan
c i ri pe rke m ba nga n f i si k ana k usia se kola h da sa r.
Pe nge na l a n da n pem a ham a n t e nta ng ka ra kt e ri st ik si swa me nj a di sa la h sa t u da sa r
ya ng sa nga t pe nt i ng da la m me m be r i ka n pe m bel aja ra n de nga n be ra ga m mode l ya n g se suai
de nga n ka ra kt e ri st i k siswa te rse but. Ol e h ka re na i tu, m e rupa ka n ha l ya ng ha rus di upa ya ka n
ol e h guru da la m me nge na l da n m e ma ha m i ha l - ha l ya ng be rka i ta n de nga n siswa nya .
Pe se rt a di di k ke la s sa t u, du a, da n t i ga be ra da pa da re nt a nga n usia di ni yang m a si h
m e l i ha t se ga l a se suat u se ba ga i sa t u ke ut uha n ( hol i st i k) se hi ngga pem be laj a ra nnya ma sih
be rga nt ung ke pa da obj e k - obj e k konkri t da n pe nga l a ma n ya ng di a la m i nya.
M E T O DE
M e t ode ya ng di guna ka n da l am pe ne l i t ia n i n i be rsif at kua l ia l i ta t if deskri pt if de nga n j e ni s
pe ne li t ia n st udi ke p ust a ka a n. Dat a di da l m st udi i ni di kum pul ka n me l al ui t e kni k dokume nta si
da ri be rba ga i sum be r pe nt i ng ya ng be rka i ta n de nga n t em a Pe ne l i ti a n.
S t u d e n t S c i e n t i f i c C r e a t i v i t y J o u r n a l ( S S C J )
V o l . 1 , N o . 1 J a n u a r i 2 0 2 3
e - I S S N : 2 9 8 5 - 3 7 5 3 ; p - I S S N : 2 9 8 5 - 3 7 6 1 , H a l 2 9 0 - 2 9 5
PE M B AH ASAN
P e nge r ti an Pe mbe l ajar an T e mati k
Pe m be laj a ra n te m at i k a da l a h pe m be laj a ra n ya n g di ra nca ng be rda sa rka n tem a - t em a
t e rt e nt u, da l am pe nge rt i a n la i n Pem be laj a ra n t em a t i k a da la h pe m be l aj a ra n te rpa du ya ng
m e ngguna ka n te ma unt uk me nga i t ka n be be ra pa m a t a pe laj a ra n se hi ngga da pa t m e m be ri ka n
pe nga l a ma n be rma kna kepa da pe se rt a di di k.
Te m a a da la h pokok pi kira n a t a u ga ga sa n pokok ya ng m e nj a di p okok pem bi ca raa n.
Da n da la m pem ba ha sa nnya t e ma i t u dit i nj a u da ri be rba ga i m at a pe laj a ra n. Se ba ga i c ont oh,
t e ma € Ai r da pa t di t i nj au da ri m at a pel aj a ra n fi sika, bi o l ogi , kim ia, da n ma t em a ti ka. Le bi h
l ua s la gi , t em a i t u da pat di t i nj a u da ri bi da ng studi l ai n, se pe rt i IPS, ba ha sa, da n se ni.
Pe m be laj a ra n t em a ti k m e nye di a ka n ke l ua sa n da n ke da l am a n i m pl e me nt asi kuri kul um,
m e na wa rka n ke sem pa tan ya ng sa nga t ba nya k pa da si swa unt uk me m unc ul ka n di na mi ka
da l am pe ndi di k a n. Uni t ya ng te m at i k a da la h e pi t om e da ri sel uruh b a ha sa pe m bel aj a ra n ya ng
m e mf a si l i ta si si swa unt uk seca ra produkt i f me nj awa b pe rt a nya a n ya ng dim unc ul ka n se ndi ri
da n me m ua ska n ra sa i ngi n t a hu de nga n pe ngha ya t a n se c a ra a la m ia h t e nta ng duni a di se ki ta r
m e re k a.
Pe mbe l ajar an Y ang Id e al M I/ SD
Pe m be laj a ra n ya ng i de al m e rupa ka n pe m be laj a ra n ya ng m a m pu me dorong kre a t i vi t as
a na k seca ra ke se l uruha n, m e m bua t si swa a kt i f, menc a pa i t uj ua n pe m be l aj a ra n se ca ra e fe kt if
da n be rl a ng sung da la m kondi si me nye na ngka n. Pe m be laj a ra n ya ng i dea l ha nya m ungki n
t e rj a di j i ka di dukung oleh guru ya ng i dea l.
Su yono da n Ha ri ya nt o (2012: 2 07) m e nya ta ka n ba hwa a da t uj uh kri t e ria ya ng ha rus
di m i l i ki ole h se ora ng guru a ga r pe m bel aj a ra n i deal , ya i t u:
1. Si fa t, guru ha rus me m il iki sifa t a nt usia s, me m be ri ra ngsa nga n, m e ndor ong si swa unt uk
m aj u
2. Pe nge t a hua n, me m i l i ki pe nge t a hua n ya ng mem a dai d a la m ma t a pe laj a ra n ya ng
di a m puny a
3. Apa ya ng di sa m pa i kan, ma m pu me m be ri kan j a m i na n ba hwa ma t e ri ya ng
di sa m pa i ka nnya me nc a kup se m ua uni t ba ha sa n
4. B a ga i ma na m e nga j a r, ma m pu me nj e l aska n be rb aga i i nf orm a si se ca ra j e las da n te ra ng
se rt a ma m pu me ne ra pkan m e t ode m e ngaj a r sec a ra va ri a ri a si
Kar ak t er i st i k Pe mb el aj ar an T e mat i k Yan g I de al Pa d a Sek ol a h Das ar
2 93 SS C J - V O L UM E 1 , NO . 1, JA NUA RI 2 0 2 3
5. Ha ra pa n, ma m pu me m be ri ka n ha ra pa n ke pa da si swa da n ma m pu me mbua t si swa
a kunt a be l
6. R ea ksi gu ru t e rha da p siswa , m a u da n ma m pu m e ne rim a be rba ga i ma suka n, ri si ko,
t a nta nga n da n se l al u m em b e ri ka n dukunga n ke pada si swa
7. M a naj e me n, ma m pu m e nunj ukka n kea hl ia n dal a m pe re nc a na a n, pe ngor ga ni sa sia n, dan
m e m i li ki te ni k da l am m engont rol ke la s.
Tuj ua n pe m be l aj a ra n yang i dea l a da la h a ga r pese rt a di di k m am pu mewuj udka n
pe ri l a ku b e laj a r ya ng efekt i f di a n ta ra nya se pe rt i ya ng di nya t a ka n ol e h Ian Ja me s M it c he l l
da l am di se rt a si nya ya ng di uj i ka n di M ona sh Uni ve rsi t y, se ba ga i be ri kut :
1. Pe rha t i a n si swa ya ng a kt if da n t e rf okus ke pa da pem be laj a ra n
2. B e rupa ya da n m e n ye le sai ka n t uga s de nga n be n a r
3. Si swa ma m pu me nj e la s ka n ha si l bel aj a r nya
4. Si swa difa si l it a si unt uk be ra ni me nya t a ka n ke pa da guru a pa - a pa ya ng be l um di pa ha m i
5. Si swa be ra ni me nya t a ka n ke t i da kset uj ua n
6. Si swa di m oti va si unt uk be ra ni me m i nta i nf orma si ya ng re l e v a n de nga n t opi k ba ha sa n
l e b i h la nj ut (Suyono da n Ha ri ya nt o, 2012: 210).
Pe m be laj a ra n te ma t i k se ba ga i m ode l pe m be laj a ra n t e rm a suk sa l a h sa t u t i pe at a u j e ni s
da ri m ode l pem be laj a ra n t e rpa du. Isti l a h pe m be l aja ra n t em a t i k pa da da sa rnya a dal a h m ode l
pe m bel aj a ra n te rpa du ya ng m e ngguna ka n t e ma unt uk me nga i t ka n be b e ra pa m a ta pe laj a ra n
se hi ngga da pa t m e m be rika n pem ga l a ma n be rm a kna pa da siswa me nurut De pdi kna s (da la m
Tri a nt o, 2011: 147).
K ar akte r i sti k Pe mbe l ajar an Te mati k d i SD
Se ba ga i sua t u m ode l prose s, pe m be laj a ra n te ma t i k me m il i ki kara kt e ri sti k -
ka ra kte ri st i k se ba ga i be rikut :
1. B e rpusat pa da si swa Pe mbe l aj a ra n t em at i k be rpusa t pa da siswa (st u de nt c ent e re d), hal
i ni se suai de nga n pe ndeka t a n be laj a r m ode rn yang l e bi h ba nya k m e ne mpa t ka n si swa
se ba ga i subj e k bel aj a r se da ngka n guru le bi h ba nya k b e rpe ra n se ba ga i fa si li t a t or ya i tu
m e m be ri ka n ke m uda ha n ke m uda ha n ke pa da si swa unt uk me la kuka n a kt i vi ta s b el aj a r.
2. M e m be ri ka n pe nga l a ma n la ngsung Pe m be l aja ra n te ma t i k da pat m e m be ri ka n
pe ng a l a ma n la ngsung kepa da si swa (di rec t e xpe r ie nce s). De nga n pe nga l ama n la ngsung
i ni , si swa di ha da pka n pa da se suat u ya ng nya ta (konkri t ) se ba ga i da sa r unt uk m e ma ha mi
ha l - ha l ya ng le bi h a bst rak.
S t u d e n t S c i e n t i f i c C r e a t i v i t y J o u r n a l ( S S C J )
V o l . 1 , N o . 1 J a n u a r i 2 0 2 3
e - I S S N : 2 9 8 5 - 3 7 5 3 ; p - I S S N : 2 9 8 5 - 3 7 6 1 , H a l 2 9 0 - 2 9 5
3. Pe m i sa ha n ma ta pe laj a ran t i da k be gi t u j e l a s Dal am pem be laj a ra n te m at i k pe m i sa han
a nt a r ma ta pel aj a ra n m e n j a di ti da k be gi t u j e la s. Fo kus pe m be l aj a ra n di a ra hk a n ke pa da
pe m ba ha sa n te m a - te ma ya ng pa li ng de ka t be rka i tan de nga n ke hi dupa n s i swa.
4. M e nyaj i ka n konse p da ri be rba ga i m at a pe l aj a ran Pe m be laj a ra n t em a ti k m e nyaj i ka n
k onse p - konse p da ri be rba ga i m at a pe laj a ra n da l am sua t u prose s pe m bel aj a ra n. De ngan
de m i kia n, S i swa m a m pu me m a ha m i konse p - konse p t e rse but sec a ra utuh. Ha l i ni
di pe rl uka n unt uk me m bant u si swa da la m me me cahka n m a sa la h - m a sa la h yang di ha da pi
da l am ke hi dupa n se ha ri - ha ri.
5. B e rsif a t f le ksi be l Pem bel aj a ra n t em at i k be rsif at luwe s (f l e ksi bel ) di ma na guru da pa t
m e nga i t ka n ba ha n aj a r da ri sa t u ma ta pe laj a ra n de nga n ma ta pe laj a ra n ya n g l a i nnya,
ba hka n me nga i t ka nnya de nga n ke hi dupa n si swa da n kea da a n li ngkunga n di m a na
se ko la h da n si swa be ra da.
6. Ha si l pe m be laj a ra n se suai de nga n m i na t da n ke b utuha n si swa Si swa di be r i ke sem pa ta n
unt uk me ngopt i m al ka n pote nsi ya ng di mi l iki nya se sua i de nga n m i na t da n
ke but uha nnya.
Pe nge na l a n da n pem a ham a n t e nta ng ka ra kt e ri st ik si swa me nj a di sa la h sa t u da sa r
ya ng sa nga t pe nt i ng da lam me m b e ri ka n pe m bel aj a ra n de nga n be ra ga m mode l ya ng se sua i
de nga n ka ra kt e ri st i k siswa te rse but. Ol e h ka re na i tu, m e rupa ka n ha l ya ng ha rus di upa ya ka n
ol e h guru da la m me nge na l da n m e ma ha m i ha l - ha l ya ng be rka i ta n de nga n sis wa nya .
Pe se rt a di di k ke l a s sa t u, dua, da n t i ga be ra da pa da re nt a nga n usia di ni yang m a si h
m e l i ha t se ga l a se suat u se ba ga i sa t u ke ut uha n (hol i st i k) se hi ngga pem be laj a ra nnya ma sih
be rga nt ung ke pa da obj e k - obj e k konkri t da n pe nga la m a n ya ng di al a mi nya . Ana k usi a se kola h
da sa r be ra da pa da ta ha pan ope ra s i konkret.
Pa da re nt a ng us ia te rse but a na k m ula i m e nunj ukkan pe ri la ku bel aj a r se ba ga i be ri kut:
1. M ul a i me ma nda ng dunia seca ra obj e kt if, be rge se r da ri sa t u a spe k si t ua si ke a spe k l a i n
se ca ra re f le kt if da n me ma nda ng u nsur - unsur sec a ra se re nt a k,
2. M ul a i be rpi ki r sec a ra ope ra si ona l,
3. M e m p e rguna ka n ca ra be rpi ki r ope ra si ona l unt uk m e ngkl a sif i kasi ka n be nda - be nda,
4. M e m be nt uk da n me mpe rguna ka n ke te rhubunga n a t ura n - a t ura n, prinsi p il m ia h
se de rha na, da n me m pe rguna ka n hubunga n se ba b a ki bat, d a n
5. M e ma ha mi konse p substa nsi, vol um e za t ca i r, pa nj a ng, le ba r, l ua s, da n be ra t.
Kar ak t er i st i k Pe mb el aj ar an T e mat i k Yan g I de al Pa d a Sek ol a h Das ar
2 95 SS C J - V O L UM E 1 , NO . 1, JA NUA RI 2 0 2 3
Ka ra kt e ri st i k a na k SD t e rl et a k pa da pe rke m banga n ya ng be rsi fa t hol ist i k a t a u
t e rpa du. Pe rke m ba nga n fi si k t i da k bi sa di pisa hka n de nga n pe rke m ba nga n m e nta l, sosia l d a n
e m osi ona l. Aspe k pe rke m ba nga n te rse but sal ing be rka it a n da n a ka n t e rpa du de nga n
pe nga l a ma n ke hi dupa n da n l i ngkunga n. Pe rke mba nga n a na k SD da p a t di l i ha t da ri ti ga
di m e nsi, ya i t u dim e nsi sosi a l - em osi ona l da n dime nsi pe rke m ba nga n ba hasa da n kogni si.
Pe rke m ba nga n fi si k a na k usia SD me ma ng t i da k se p e sa t pe rt um buha n ya ng te rj a di pa da usia
l i m a ta hun se bel um nya . Aka n te ta pi ke ma m pua n a na k dal a m me nge n da l i ka n t ubuhnya da n
ke m am pua n duduk se rt a me rt a be ra da da la m suat u pe ri ode ya ng re l at i ve l a ma m e rupa kan
c i ri pe rke m ba nga n f i si k ana k usia se kola h da sa r.
PE N UT UP
Si mp ul an
Pe rke m ba nga n f i si k a nak usi a SD m e ma ng t i da k se pe sat pe rt um buha n yang t e rj a di
pa da usia l i ma t a hun se be l um nya . Aka n te ta pi ke ma m pua n a na k da lam m e nge nda li ka n
t ubuhnya da n kem a m puan duduk se rta me rta be rada da la m suat u pe ri ode ya ng re l a t i ve la ma
m e rupa ka n ci ri pe rkem banga n fi si k a na k us ia se kol a h dasa r.
Ka ra kt e ri st i k a na k SD t e rl et a k pa da pe rke m banga n ya ng be rsi fa t hol ist i k a t a u
t e rpa du. Pe rke m ba nga n fi si k t i da k bi sa di pisa hka n de nga n pe rke m ba nga n m e nta l, sosia l da n
e m osi ona l. Aspe k pe rk e m ba nga n te rse but sal ing be rka it a n da n a ka n te rpa du de nga n
pe nga l a ma n ke hi dupa n da n l i ngkunga n. Pe rke mba nga n a na k SD da p a t di l i ha t da ri ti ga
di m e nsi, ya i t u di m e nsi sosi a l - em osi ona l da n di m ensi pe rke m ba nga n ba ha sa d a n kogni si.
Pe m be laj a ra n ya ng i de al m e rupa ka n pe m be laj a ra n ya ng m a m pu me dorong kre a t i vi t as
a n a k seca ra ke se l uruha n, m e m bua t si swa a kt i f, menc a pa i t uj ua n pe m be l aj a ra n se ca ra e fe kt if
da n be rl a ngsung da la m kondi si me nye na ngka n. Pe m be laj a ra n ya ng i dea l ha nya m ungki n
t e rj a di j i ka di dukung oleh guru ya n g i dea l.
D AFT AR PUST AK A
Sun Haj i, (2015) . Pe mbel aj aran Te mat ik Yang Ide al Di Sd/ Mi . Jurna l. STITNU Al Hi km a h
M oj oke rt o .
B AB I PENDAHU LU AN PEM B ELAJAR AN YANG IDEAL. (2013) €Pe ne rapan
Pe mbe l aj aran Te m at ik Te m a Li ngk ungan Me l al ui Me t ode Thi nk Pair Share Unt uk
Me ni ngk atk an Ke mampuan Di sk usi dan Hasi l Belaj ar Mate mat ik a dan IPA di Ke l as
III SDN Purw ant oro 2 Mal ang. ht t ps:/ / e pri nts. um m .ac. i d pdf
M M ukli s , ( 2012 ). Pe mbe l a j aran Te mat ik . STAIN Sa ma ri nda . j ourna l.